Gánh chè được đặt xuống, nồi chè nghi ngút khói trên bếp than hồng, chị bán chè nhanh nhẹn múc vào cái chén kiểu nhỏ những vá chè nóng hổi. Đậu xanh, đậu Đà Lạt, khoai lang, khổ tai, bánh lọt bà ba, đường cát, nước dừa, lá dứa, tất cả hòa quyện thành món chè quen thuộc, ngon miệng, tối nào cũng ăn mà không thấy ngán.
“Chắc chỉ có đàn bà con gái thích chè chớ đàn ông con trai đâu có... hảo ngọt, họ chỉ thích nhậu thôi”. Nói vậy là lầm, có người cũng thích ăn vặt như phụ nữ, có khi ăn còn hơn nữa, miễn sao người nấu biết cách nấu ngon thì mới thu hút được người ăn.
Bên cạnh trái cây, chè là món tráng miệng sau bữa cơm vừa ngon vừa bổ dưỡng. Có nhiều loại chè, được dùng theo những yêu cầu khác nhau. Thôi nôi, đầy tháng cho con thì nấu chè trôi nước cúng mười hai mụ bà, vái van cho con trẻ mau lớn, mẹ tròn con vuông. Ngày rằm Thượng nguyên, hay những rằm lớn người ta cũng thường cúng Trời Phật xôi chè. Mất vật kỷ niệm quý giá vái van ông Ngay, ông Địa tìm lại được, cúng nồi chè. Học sinh đi thi đậu, mừng quá cũng cúng ông Địa nồi chè. Mùa hè nóng nực, ăn chè đậu xanh, phổ tai cho mát. Chè đậu đen ăn vừa bùi, vừa bổ thận. Muốn nấu hạt đậu đen mau mềm phải ngâm nước cho đậu thật nở, khi nấu bỏ vào chút thuốc tiêu mặn, đậu sẽ mau mềm và bùi ngậy. Đậu trắng cũng nấu như vậy nhưng nấu với nếp cho đặc sánh lại. Chú ý! Khi nấu các loại đậu nhớ để đậu thật mềm mới bỏ đường, nếu không đậu sẽ lợi đường, cứng ngắc ăn không ngon.
Mùa Thu, hoa sen rộ, gương sen mấy hạt, nấu chè sen với nhãn quế, đường phèn ăn mát gan, mát tim, dễ ngủ. Muốn cho da dẻ mịn màng ăn chè mè đen (xí mè phủ của người Hoa). Mùa bưởi Năm Roi, ăn hết ruột, lấy lớp vỏ trắng nõn bên trong nấu món chè bưởi ăn vừa ngon vừa “nên thuốc”. Tới mùa bắp rộ nấu chè bắp nếp, khoai môn. Đối cùng lắm, có khi thèm chè không ngủ được (nhất là mấy bà có bầu con trai) mà trong nhà không có gì để nấu thì ra phía sau nhà nhổ bụi mì, lột vỏ, chịu khó mài nhuyễn, vắt cho khô nước pha với chút bột năng hoặc lấy chất bột của nước mì lắng lại, trộn vào. Bắc nồi nước đường, bỏ vài lát gừng, vài cọng lá dứa cho thơm rồi vò viên bột mì bỏ vô thành món chè “lủm tủm”, bột mì trong, đổ vào miếng nước cốt dừa, để nguội ăn mới dẻo.
Món chè được ưa thích nhất có lẽ là chè thập cẩm. Chè thập cẩm gồm đậu xanh, đậu Đà Lạt,khổ tai, khoai lang, bột năng xắt hột lựu, nước dừa, đường cát... Cách nấu cũng đơn giản nhưng cần sự tỉ mẩn và sáng tạo. Đậu xanh nguyên hột còn vỏ và đậu Đà Lạt ngâm một tiếng rồi nấu, khi đậu gần mềm thì bỏ khoai lang xắt nhỏ và lá dứa vào. Bột năng nhồi với nước nóng lấy trùng rồi cán ra xắt hạt lựu, khi đậu mềm bỏ bột năng, khổ tai, đường cát, nước cốt dừa vào rồi nhắc xuống. Món chè này ăn nóng hay lạnh tùy thích.
Tác giả KIM QUYÊN- Món ngon Miền Tây
