Phương pháp canh tác nông nghiệp không đất ngày càng là xu hướng của nền nông nghiệp xanh trong lòng thành phố. Các loại hình canh tác không đất phổ biến hiện có như thủy canh, khí canh,…
Về mặt kỹ thuật, thủy canh là kỹ thuật trồng cây không dùng đất mà trồng trực tiếp vào môi trường dinh dưỡng không phải là đất chẳng hạn như dung dịch hoặc giá thể (có thể là cát, trấu, vỏ xơ dừa, than bùn, vermiculite perlite,…).
Trong khi đó, khí canh là phương pháp canh tác dùng hơi sương để cung cấp dinh dưỡng cho cây, rễ được treo trong không khí, trong không gian tối và kín. Khí canh là mô hình khá phức tạp, cần nhiều thời gian chăm sóc, yêu cầu có kiến thức về thủy canh. Khí canh có nhiều mô hình khác nhau, trong đó khí canh trụ đứng khá phổ biến.
Khí canh trụ đứng có nhiều ưu điểm hơn so với các loại hình sàn ngang truyền thống như diện tích trồng được nhân lên nhiều lần (8-10 lần) do tăng theo chiều thẳng đứng, phân tầng, nhờ vậy năng suất cũng tăng cao; dễ dàng trong việc phân phối dung dịch dinh dưỡng cũng như thu hồi, việc chăm sóc cũng như thu hoạch đơn giản hơn; tận dụng tối đa nguồn ánh sáng, không gian sinh trưởng.
Bên cạnh đó, khí canh trụ đứng cũng có một số nhược điểm như không thể trồng những loại rau ăn quả có chiều cao cây lớn và thời gian sinh trưởng dài; tỷ lệ bốc thoát hơi nước cao; chiều cao trụ càng lớn sẽ kéo theo sự khác biệt về phát triển giữa tầng cao và thấp do sự che bóng lẫn nhau.
Hướng dẫn cách trồng rau khí canh trụ đứng đơn
1. Lắp ráp và vận hành trụ trồng rau khí canh đơn
Trụ trồng rau khí canh đơn tại nhà là một hệ thống gồm thùng chứa đường kính 50cm và trụ đứng nối với nhau bằng 8 module nhựa mang 4 hốc trồng rau. Chiều cao của cả hệ thống hoàn chỉnh là 1,8m, 40 hốc trồng.
Trụ trồng rau khí canh hoạt động như một vòng tuần hoàn. Máy bơm sẽ đưa dung dịch dinh dưỡng lên trên hệ thống trụ đứng, tại đây dung dịch sẽ được phun chảy đều xuống trong lòng ống trụ đứng. Ống trụ đứng gồm 40 hốc lỗ, mỗi lỗ sẽ được gắn một rọ và một miếng mút 40x40x50mm để giữ ẩm và cố định cây. Mút là mút xốp PE màu trắng, được rạch dọc 50% khối (hoặc đục lỗ 0,5cm). Cây sẽ được đặt vào rãnh (hoặc gieo trực tiếp vào lỗ). Toàn bộ dung dịch trồng rau khí sau khi đi qua các rọ sẽ được thu lại vào đường ống thu và chảy về bể chứa ban đầu. Sau đó dung dịch sẽ được tiếp tục bơm lên để cung cấp lại cho hệ thống. Thời gian bơm và giãn cách mỗi lần bơm sẽ tùy vào độ bốc thoát hơi trên mút.
2. Chuẩn bị nơi đặt trụ trồng rau khí canh
Với đường kính thùng chứa dung dịch là 50cm, trụ có thể đặt ở những góc hẹp có ánh sáng như hành lang, trước cửa nhà. Nếu đặt trên sân thượng cần có mái che tránh nắng và mưa cho trụ trồng
3. Chuẩn bị cây con
Ươm hạt giống
Hạt giống là những loại rau ăn lá như xà lách, rau diếp, các loại cải, tần ô,… có chất lượng tốt trên thị trường. Hạt giống được gieo bên trong mút, số lượng hạt tùy theo giống cây (xà lách: 2-3 hạt, cải các loại: 2-3 hạt, rau muống: 5-6 hạt,…). Tưới phun sương mỗi ngày hai lần sáng và chiều cho đến khi hạt nảy mầm.
Chăm sóc cây con
Sau 2-3 ngày gieo (đối với các giống cải, xà lách, rau muống,…) thì hạt nảy mầm, vẫn phun sương ngày hai lần sáng và chiều. Trong khay ươm tiến hành cho dung dịch thủy canh cao khoảng 1/3 chiều cao mút để cây phát triển và thích ứng. Mục đích giúp cây thích ứng với môi trường dung dịch thủy canh trước khi đem lên trụ trồng. Quan sát theo dõi thường xuyên để thêm nước khi nước bị bốc thoát hơi dần. Trong những lúc nắng nóng, độ bốc thoát hơi nước cao thì cần tưới phun lên cây con để tránh mất nước (tránh tưới lúc quá nóng và nước tưới cần mát để tránh bỏng lá).
Vấn đề sâu bệnh hại trong giai đoạn này cần được theo dõi chăm sóc thường xuyên. Về bệnh, do trong giá thể đã xử lý phòng bệnh nên giai đoạn này không xuất hiện đáng kể. Nếu phát hiện bệnh cần tiêu hủy cây/lá/bộ phận bệnh ngay lập tức, tránh lây lan. Về sâu, giai đoạn này sâu bắt đầu tấn công, nếu không phát hiện kịp thời sẽ để lại hậu quả lớn do cây còn quá bé. Biện pháp xử lý là thủ công và theo dõi vườn ươm thường xuyên.
4. Đưa cây vào hốc trồng
Khi cây con được 8-10 ngày tuổi (các loại cải 7-8 ngày, xà lách 10-12 ngày, rau muống 6-7 ngày,…) thì tiến hành đưa cây con vào từng hốc của trụ trồng rau khí canh. Chú ý lên giàn vào buổi sáng hoặc chiều mát tránh buổi trưa nóng khiến cây mất sức. Do cây mới lên giàn nên cần phun sương làm mát vào buổi trưa nóng, tránh cây mất nước vì đây là giai đoạn cây con.
Nếu trồng một loại cây trên trụ thì nên lên giàn theo thứ tự từ nhỏ đến lớn, từ trên xuống dưới để cây phát triển đồng đều hơn. Nếu trồng nhiều loại cây trên trụ, ưu tiên theo thứ tự sau: Ưa sáng => Trung bình => Ưa bóng; Chiều cao thấp => Trung bình => Cao.
5. Giai đoạn 0-30 ngày sau trồng
Cần quan sát và chăm sóc thường xuyên vì đây là giai đoạn sâu bệnh bắt đầu tấn công (sâu vẽ bùa, sâu xanh da láng,…). Khi phát hiện cần tiêu hủy bộ phận bị sâu bệnh .
Tiến hành cắt tỉa những cây ốm yếu, sinh trưởng kém để tập trung không gian sống cho cây khỏe mạnh. Mỗi rọ chừa lại số cây thích hợp tùy vào từng giống (cải 1-2 cây, xà lách 2 cây, rau muống 5 cây).
6. Giai đoạn 30-35 ngày sau trồng
Ở giai đoạn này cây đã phát triển đạt gần kích thước tối đa, do đó nên giảm nồng độ dung dịch để giảm dư lượng phân bón cho sản phẩm, mặt khác tiết kiệm chi phí. Khoảng 5-7 ngày trước khi thu hoạch có thể chỉ thêm nước mà không cần thêm phân vào dung dịch thủy canh.
7. Thu hoạch rau
Nhấc rau ra khỏi rọ để thu hoạch rau hết 1 lần, riêng với rau muống ta có thể thu hoạch bằng cách cắt rau ở vị trí 1-2 đốt rau cuối cùng (cắt tại những đốt khoẻ mạnh) để những chồi rau muống mới nẩy ra từ những đốt khoẻ mạnh này.
Chúc các bạn thành công!
Trongraulamvuon
