Cây Cổ yếm ( Giảo cổ lam) là thảo mộc leo yếu, không lông, vòi đơn. Lá kép có cuống chung dài 3-4cm, phiến do 5-7 lá chét với mép có răng.
Cây khác gốc, chùy hoa thòng. Hoa nhỏ, hình sao; ống bao hoa rất ngắn, ống hoa rời nhau , cao 2, 5 mm, nhị 5 bao phấn dính thành dĩa, bầu có 3 vòi nhụy. Quả khô, tròn, đường kính 5-9 mm, màu đen, hạt 2-3, treo , to 4mm, có vân lăn tăn.
Phân bố ở Ấn độ, Xri Lanca, Mianma, Trung quốc, Triều tiên, Nhật Bản, Thái lan, Lào, Việt Nam và bán đảo Mã Lai. Ở nước ta, cây mọc từ Lào cai, Lạng sơn, Quãng Ninh, Hòa Bình, Thừa Thiên, Kon Tum vào tới Đồng Nai.
Cây mọc trên đất đá vôi, đá hoa cương và đất núi lửa, trong rừng thưa, lùm bụi từ vùng đồng bằng đến vùng núi cao 2.000m
Ra hoa vào thág 7-8, có quả vào tháng 9-10.
Ở Trung quốc, rễ củ và toàn cây được sử dụng làm thuốc tiêu viêm, giải độc, trừ ho loại đờm để trị viêm phế quản mạn tính. Có nơi, như ở Quãng Tây, người ta dùng trị ỉa chảy và dùng ngoài trị rắn cắn, còn ở vùng núi Vân Nam, cây được sử dụng như cây cổ yếm lá bóng
Năm 1997, trong một lần đi công tác tại Lào Cai, GS. TS. NGND Phạm Thanh Kỳ (nguyên Hiệu trưởng trường đại học Dược Hà Nội, chủ nhiệm bộ môn dược liệu) đã phát hiện thấy cây Giảo Cổ Lam trên núi PhanXipang thuộc huyện Sa Pa của Tỉnh Lào Cai, ở độ cao trên 2.000m. Sau khi được GS. NGND Vũ Văn Chuyên xác định tên khoa học chính xác là Gynostemma pentaphyllum, GS Kỳ đã tra cứu tài liệu và biết rằng đây là một loại dược liệu quí đã đăng ký đề tài nghiên cứu cấp nhà nước.
Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh và thừa nhận rằng, trong giảo cổ lam chất Saponin rất giống nhân sâm và có tới hơn 80 loại (nhân sâm chỉ có hơn 20 loại) vì vậy nên giảo cổ lam có những tác dụng chính như:
- Hạ mỡ máu (hạ cholesterol toàn phần và triglyceride)
- Hạ và ổn định huyết áp, ngăn ngừa các bệnh tim mạch
- Ngăn ngừa sơ vữa mạch máu và giảm nguy cơ tai biến mạch máu não
- Giảm đường huyết, và ngăn ngừa các biến chứng bệnh tiểu đường. Dùng tốt cho bệnh nhân tiểu đường Type 2
- Giúp ăn ngon, ngủ được, làm giảm căng thẳng mệt mỏi, tăng khả năng làm việc, giúp cơ thể trẻ lâu, kéo dài tuổi thọ
- Bảo vệ gan bằng cách tăng cường thải độc cho gan và tái tạo tế bào gan
Ngoài ra còn giúp bệnh nhân sau phẫu thuật, chiếu tia xạ, truyền hóa chất ăn ngủ tốt, mau hồi phục sức lực.
Giảo cổ lam không độc và có thể uống hằng ngày
Dùng 4 -10 gram pha như pha trà, có thể để lạnh uống giải khát, sử dụng bất cứ lúc nào, vừa chữa bệnh và tăng cường sức khỏe.
Nên uống Giảo cổ lam vào buổi sáng và đầu giờ chiều, không nên uống vào lúc tối hoặc trước khi đi ngủ.
Người hay bị hạ đường huyết, huyết áp quá thấp phải uống lúc ăn no, hoặc thêm một vài lát gừng.
Chú ý: Giảo Cổ Lam có hoạt huyết mạnh và có saponin nhân sâm nên phụ nữ có thai, đang chảy máu, phụ nữ cho con bú, trẻ em dưới 6 tuổi, người đang dùng thuốc chống thải loại khi cấy ghép không nên dùng.
Tham khảo Từ điển thực vật thông dụng Việt Nam – Võ Văn Chi
