Cây khế tên trong y thư cổ là ngũ liễm tử, ngũ lăng tử (quả cắt ngang có 5 cánh như ngôi sao, có tính năng thu vào). Trong khoa học, cây khế có tên là Averrhoa carambola L. Vào thế kỷ thứ 12 Averhoes là một thầy thuốc kiêm triết gia Ả rập đã phát hiện cây khế là một dược liệu quý nên khế đã mang tên của ông.
Thành phần hóa học trong quả khế (theo tỷ lệ phần trăm) có nước 92% protein 0,3, lipid 1,4, glucid 5,7, cellulose 1, tro 0,3. Các nguyên tố vi lượng calcium 8mg%, phospho 15mg%, natri 2, kali 181. Các vitamin A 135mg, B1 0,04mg, B2 0,03mg, P 03mg và C 32mg.
Kinh nghiệm dân gian, quả khế và lá khế dùng chữa bệnh ngứa, chữa viêm họng, ho, viêm tuyến nước bọt, đau khớp, phù thũng, làm ra mồ hôi, làm tiêu tan sự bải hoải rã rời...
Theo Đông y, quả khế vị chua ngọt, tính bình tươi hơi mát, chín thì ôn có tác dụng sinh tân dịch giải khát, lợi tiểu, trị phong nhiệt giải độc. Các bộ phận khác cũng được dùng chữa nhiều bệnh, nhất là khi bị dị ứng gây nổi mẩn ngoài da do nhiều nguyên nhân.
Cảm nắng: 20g lá khế tươi và 10 g lá chanh cho vào cối giã nát, lọc lấy nước cốt uống.
Đau bụng, tiêu chảy: Ăn quả khế ngâm với đường sẽ giúp giảm triệu chứng.
Giải nhiệt: 50g quả quả khế xắt miếng, 1,5 muỗng cà phê nước cốt chanh, một muỗng canh đường đỏ, ít muối, nước sôi để nguội, đá viên. Cho tất cả vào máy xay cho nhuyễn rồi trút ra ly uống. Món sinh tố này đúng nghĩa “ngon, bổ, rẻ” lại giúp giải nhiệt.
Cảm cúm: Sốt, đau mình, hắt hơi sổ mũi, ho. Dùng 3 quả khế nướng vắt nước cốt hòa 50ml rượu để uống.
Giải độc trong điều trị: Lấy khế rửa sạch gói trong vải khô vắt lấy nước, thêm nước đường nấu sôi. Sau đó cho thêm táo tây đã gọt vỏ, thái miếng, chuối thái nhỏ, cam múi, nho. Nấu sôi thì cho bột để sánh lại múc ra bát. Dùng cho người bị ung thư có sốt trong điều trị phóng xạ, hóa chất.
Chữa viêm họng cấp: Lá khế tươi 80 - 100g, thêm ít muối, giã nát, vắt lấy nước cốt, chia 2 - 3 lần để ngậm và nuốt dần. Dùng 3 - 5 ngày.
Chữa ho khan, ho có đờm: Hoa khế (sao với nước gừng) 8 - 12g, cam thảo nam 12g, tía tô 8 - 10g, kinh giới 8 - 10g. Nấu với 750ml nước, sắc còn 300ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn.
Trẻ em trong giai đoạn phát triển nên hạn chế ăn khế và những thức ăn có nhiều axit ôxalic như lá me chua, chanh… vì axit ôxalic cản trở sự hấp thu canxi cần thiết cho sự phát triển của cơ thể. Những người bị bệnh thận cũng không nên ăn khế vì axit oxalic trong khế cũng dễ gây ra sỏi thận.
Theo nongnghiep.vn – Kiến thức gia đình số 40
